Dr.Ayşe Köse 'den çok lazım bilgiler

Size o kadar tatlı tarifleri veriyorum ama sağlığınız ve gençliğinizle ilgili paylaşımlarda da hizmette sınır tanımıyorum fark ediyorsanız.

 

 

Niye antioksidanların peşinden koşuyoruz?

- İnsan doğduğu andan itibaren yaşamaya ve ölmeye başlar. MONTAIGNE. –

 

Önce bir hücreyi hayal ederek başlayalım bu felsefi ve biyolojik konuyu anlamaya...Bir hücre, kendisinin aynısından yapar. Sonra da yerini yeni hücreye bırakarak ölür. Normal koşullarda bu süreç böyle devam eder. Tıpkı insan soyu gibi. Bu dünyadan göçüp gitmeden önce biz de yerimize birini bırakmanın peşinde değil miyiz? Aşk, zevk bahane...

 

Şimdi konuyu daha iyi anlamak için şu akışı takip edelim.  

 

- Yaşlanmak nedir?

Organların ve dokuların eskimesidir.

- Peki, organ ve doku nasıl eskir?

O organın veya dokunun sahip olduğu hücreler azalır. 

- Madem her hücre kendisinin aynısından yapıp ölüyor, nasıl oluyor da hücreler eksilir?

 

İşte yaşlanmanın mekanizmasını ortaya koyacak temel yanıt bu sorunun yanıtıdır. Bu sorunun yanıtını tam olarak bilmiyoruz ama bazı hipotezlerimiz var çok şükür. En çok kabul gören hipotezi anlatıyorum şimdi size:

 

Canlılık, kazasız belasız süregelen bir kimyasal reaksiyonlar bütünüdür. Bu kimyasal reaksiyonlar hücresel düzeyde gerçekleşir. Doğa kurallarına uyarsan bir bedel ödemen gerekmez. Ama doğa kurallarının tersine bir eyleme gireceksen bedelini ödemen gerekir. Biz de kas kasılması, sinirsel ileti gibi, bizi bir ottan daha öteye götüren eylemler için bir bedel öderiz. Çünkü yaşamak için zaman zaman doğaya karşı koymak, üstesinden gelmek, çekişmek gerekir (zarar vermek demiyorum bakın, pazarlık etmek diyorum). İşte bizim kas kasılması ve sinirsel ileti için ödediğimiz bedele “enerji” denir. Peki enerjiyi nereden buluyoruz. Anlatalım:

 

Gıdalardan aldığımız glukozu hücremize taşırız (kanla). Solunumla içimize çektiğimiz havayı hücreye taşırız (kanla). Sonra hücrenin içinde glukozu oksijenle bir güzel yakarız. Yanma sonucu karbondioksit açığa çıkar, ondan nefes yoluyla kurtuluruz. Yanma sonucu ısı açığa çıkar, onu kas kasılması ve sinirsel iletinin sürdürülmesi için enerji olarak kullanırız. Yanma sonucu bütün bunlara ek olarak tabiri caiz ise bir de egzoz gazı oluştururuz. Bu egzoz gazına “serbest oksijen radikali (SOR)” denir. Yanma sonucu oluşan bu moleküller yarım yamalak moleküllerdir. Kendilerini ne pahasına olursa olsun tamamlamak isteyen bu eksik moleküller bu uğurda çevredeki diğer moleküllere zarar verir.  

 

Serbest oksijen radikalleri öncelikle hücre zarına saldırır. Hücreler erken ölür. Tüm genç ölümlerde olduğu gibi ölenin yeri boş kalır ve organlarda, deride yaşlanma süreci başlar. Ayrıca SOR’leri nedeniyle damarlarımızdaki yağ, damar duvarına çöker, damar sertliği başlar. Ek olarak SOR’leri hücre çekirdeğine saldırırsa genlerimizde mutasyonlar oluşur ve kanser tipi hücre çoğalması başlar.

 

Dikkat! Organ yetmezlikleri, damar sertliği ve kanser! İşte yaşlanmak bu demektir.

 

Montaigne sanki bilip de söylemiş: İnsan oğlu yaşamak için oksijene muhtaç. Oksijen soluduğu anda da yaşlanmaya başlıyor.

Karaciğerin değeri

 

Oksijen soluyarak ürettiğimiz serbest oksijen radikallerini temizleme işi karaciğerindir. Özel bir enzim sistemini kullanarak karaciğerimiz SOR’lerini bağlar ve zararsızlaştırır. Bu enzimler antioksidan enzimlerdir. Ayrıca dışarıdan antioksidan maddeler de alırız. Örneğin A, C ve E vitaminleri, asetilsistein, Gingko biloba ekstresi ve daha niceleri antioksdan etkili maddelerdir ve karaciğerin SOR’ni temizlemesine yardım eder.

 

Sadece buraya kadar bilmek bile aklımıza birçok soru gelmesine neden oluyor değil mi? Ne güzel!

 

1. Karaciğer tüm serbest radikalleri temizleyebilir mi?

Yorgun değilse büyük ölçüde temizler. Ama serbest radikaller tüm dokulara saldırdığı gibi karaciğere de saldırır ve onu da yaşlandırır. Dolayısıyla zaman içinde karaciğer eski temizlik kapasitesini kaybeder. İşte bu nedenle lise mezuniyetinizin 5. yılında gördüğünüz arkadaşınıza “hiç değişmemişsin” diyebilirsiniz. 10. ve 15. yılda bile bunu diyebilirsiniz. Ama 20. yılda içinizden “buna ne olmuş böyle?” dersiniz. Çünkü yaşlanma giderek ivmelenir.

 

2. Karaciğeri nasıl koruyalım?

Öncelikle uyuyun. Uykuda daha az oksijen tüketiriz. Bu da karaciğerin dinlenmesi anlamına gelir. Ayrıca antioksidanları kullanabilirsiniz. Alkolü de azaltınız. Alkol karaciğeri meşgul edip SOR temizleme kapasitesini düşürür.

 

3. Oksijen zararlı mı?

Evet. Ama elden ne gelir? Ona muhtacız. Genel olarak hareketli bir hayat yaşayın. Bütün gün masa başında oturup, iş çıkışı spora giderseniz ve 6 km koşarsanız, bir anda aldığınız çok miktarda oksijen ile milyon tane SOR üretirsiniz ve form tutacağım derken yaşlanmayı tetiklersiniz.

 

4. Peki o halde spor yapmayalım mı?

Genelde hareketli yaşayın. Bir de yaşlanmanın kaslar üzerindeki etkisini azaltmak için yoga, pilates ve ağırlık çalışması gibi kas güçlendirici sporlar yapın.

 

5. Antiaging (yaşlanma karşıtı) uygulamalar, antioksidan kullanmak anlamına mı gelir?

Evet! Doktorunuza danışıp sürekli antioksidan kullanabilirsiniz. Kaslarınızı çalıştırın, eskimesin. İyi uyuyun. Bir de Tom Robbins “Parfümün Dansı” kitabını okuyun. Orada yaşlanma karşıtı başka formüller de öğrenirsiniz.

 

Sorunuz olursa buralarda olacağım. Özge beni bulur!

 

Sevgiler